ინკლუზიური სწავლება განსაკუთრებული საჭიროების მქონე მოსწავლეთა ზოგადსაგანმანათლებო პროცესში სხვა მოსწავლეებთან ერთად ჩართვას გულისხმობს. განათლება ყველა ბავშვის ფუნდამენტური უფლებაა. სახელმწიფო ვალდებულია, უზრუნველყოს განათლების ხელმისაწვდომობა და თანაბარი შესაძლებლობები ყველა ბავშვისთვის, მიუხედავდ მისი ეთნიკური, რელიგიური თუ რასობრივი წარმომავლობისა. სპეციალური საგანმანათლებო საჭიროების მქონე (სსსმ) ბავშვებს, ზოგადსაგანმანათლებლო სივრცეში განათლების თანატოლებთან ერთად მიღების შესაძლებლობა არ ჰქონდათ. ამ ბავშვების განათლება განათლების სამინისტროსთვის პრიორიტეტად 2004 წლიდან იქცა.
ინკლუზიურ სწავლებას ექვემდებარებიან განსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირები, ანუ ის ბავშვები, ვისაც ფიზიკური ან გონებრივი თვალსაზრისით გარკვუელი პრობლემები აქვთ. ასევე ბავშვები, რომლებიც რაიმე სპეციალური უნარით არიან დაჯილდოებულნი. მაგალითად ისეთები, რომლებიც უფრო სწრაფად ძლევენ პროგრამას. ან სხვა ეროვნების ბავშვები, რომლებსაც ენის ბარიერი აქვთ. ინკლუზიურ სწავლებას ექვემდებარებიან ის ბავშვებიც, რომლებიც გარკვეული მიზეზების გამო რაიმე ემოციის ქვეშ იმყოფებიან. ასევე მოზარდები, რომლებიც ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების, ანდა სხვა მიზეზების გამო სასწავლო პროცესს საგრძნობლად ჩამორჩნენ. განათლების სამინისტორს დაქვემდებარებაში იმყოფება მულტიდისციპლინარული გუნდი, რომლის მოვალეობაც არის ამ ბავშვების საჭიროებიების მიხედვით მოახდინოს იდენტიფიკაცია და შეძლებისდაგვარად მათ დახმარება გაუწიოს.
2008-2009 წლებიდან კანონდმებლობაში შესული ცვლილებების მიხედვით ყველა სკოლა ვალდებულია მიიღოს სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ბავშვი, თუმცა დღემდე პრობლემად რჩება ამ ბავშვებისათვის განკუთვნილი გარემო. ეტლისთვის განკუთვნილი პანდუსები თბილისის დაახლოებით 10 სკოლაშია დამონდაჟებული. შესაბამისად, სხვა სკოლებში ამ ბავშვების მიღება ვერ ხერხდება, რადგან მათი გადაადგილება იზღუდება.
ამ რეფორმასთან დაკავშირებით, სკოლის მასწავლებლებს დაურიგდათ სპეციალური ლიტერატურა, სადაც მითითებულია, თუ რა ხერხების გამოყენებით უნდა იმუშავოს მასწავლებელმა სსსმ ბავშვებთან.
იმ შემთხვევაში, როდესაც მასწავლებელს კლასში ინკლუზიური სწავლების მოსწავლე ჰყავს, იგი აზუსტებს მოსწავლის ძლიერ და სუსტ მხარეებს და სპეციალისტის დასკვნის საფუძველზე უდგენს მას ინდივიდუალურ სასწავლო გეგმას. იმისთვის, რომ შესაძლებელი გახდეს სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლის სასწავლო პროცესში ჩართვა, მოსწავლის საჭიროებების გათვალისწინებით აუცილებელი ხდება ეროვნული სასწავლო-სასკოლო გეგმის ცვლილება (მოდიფიკაცია).
ბავშვებს, რომელმებიც განეკუთვნებიან ინკლუზიურ სწავლებას ერთმანეთისგან აბსოლუტურად განსხვავებული პრობლემები აქვთ. პედაგოგების თქმით, მიუხედავად მათი პრობლემებისა, ეს ბავშვები ისევე არიან ჩართულნი გაკვეთილის მიმდინარეობის პროცესში, როგორც მათი თანატოლები.
აუცილებელია მასწავლებელმა აკონტროლოს, რომ სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლისთვის შერჩეული აქტივობები, არ იყოს გაკვეთილის კონტექსტიდან და საგაკვეთილო თემიდან ამოვარდნილი.
”მასწავლებლის მიზანია, მეორე კლასის მოსწავლეს განუვითაროს ნაცნობ თემატიკაზე შექმნილი მცირე ზომის ტექსტების გაგებისა და გადმოცემის უნარი, ხოლო საგაკვეთილო თემაა იაკობ გოგებაშვილის “უსუნო ყვავილი”. მასწავლებელმა თავის მოსწავლეებს ამ დავალების თხრობით გადმოცემა უნდა მოსთხოვს. გამართლებული იქნება, თუკი მასწავლებელი სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ბავშვს მისთვის ნაცნობი ყვავილების ჩამოთვლას დაავალებს. ამ მიდგომის გამოყენებისას, მნიშვნელოვნია, რომ მასწავლებელმა ყოველი აქტივობა სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლის შესაძლებლობების და დასახული მიზნების გათვალისწინებით განსაზღვროს და მიჰყვეს მთავარ პრინციპს: უზრუნველყოს ყველა თავისი მოსწავლის თანაბარი ჩართულობა საგაკვეთილო პროცესში” - განმარტავს 151-ე სკოლის ინკლუზიური სწავლების პედაგოგი.
ხშირია შემთხვევები, როდესაც მოსწავლის მშობელი ბავშვის გონებრივ პრობლემას მალავს, ამიტომ მასწავლებლებს მათთან მუშაობა ურთულდებათ. იმის დასადგენად, თუ რა პრობლემა გააჩნია ამა თუ იმ ბავშვს, ფსიქოლოგებს უწევთ სპეციალური ღონისძიებების გატარება.
ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ თბილისის რამდენიმე სკოლაში ბავშვთა ფსიქოლოგები კითხულობენ გაკვეთილებს ტოლერანტობის შესახებ. ბავშვები სწავლობენ, რომ მიუხედავად კანის ფერის, რელიგიური, ეთნიკური წარმომავლობის და შესაძლებლობებისა, ყველანი თანაბარნი არიან.
”მსგავსმა გაკვეთილებმა შედეგი უკვე გამოიღო, რაც ბავშვებს შორის დამოკიდებულებითაც დასტურდება”, - ამბობს ფსიქოლოგი შორენა მუმლაძე.
ამ ეტაპზე განათლების სამინისტროში ინკლუზიური განათლების მოდელის შემუშავება ხდება, რომელიც ინკლუზიური სწავლების ზოგად წესებს განსაზღვრავს. ”ეროვნული მოდელი გადაწყვტს შეფასების კრიტერიუმებს და სკოლის მოსწავლეთათვის განკუთვნილი ვაუჩერის საკითხებს (უნდა განისაზღვროს ვაუჩერის ოდენობა სსსმ ბავშვებისთვის)”, - აღნიშნავს ორგანიზაცია ”პირველი ნაბიჯის” წარმომადგენელი დიორგი დემეტრაშვილი.
განათლების სამინისტროს ეგიდით ხდება ინკლუზიური სწავლების დანერგვა საქართველოს რეგიონებში. თითოეულ რეგიონში მასწავლებლებს უტარდებათ სპეციალური ტრენინგები.თბილისის იმ ათ სკოლაში კი, სადაც ინკლუზიური სწავლება უკვე დანერგილია სპეციალური სამსახური მუშაობს, რომელიც განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვების ტრანსპორტირებას უზრუნველყოფს.
ინკლუზიურ სწავლებას ექვემდებარებიან განსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირები, ანუ ის ბავშვები, ვისაც ფიზიკური ან გონებრივი თვალსაზრისით გარკვუელი პრობლემები აქვთ. ასევე ბავშვები, რომლებიც რაიმე სპეციალური უნარით არიან დაჯილდოებულნი. მაგალითად ისეთები, რომლებიც უფრო სწრაფად ძლევენ პროგრამას. ან სხვა ეროვნების ბავშვები, რომლებსაც ენის ბარიერი აქვთ. ინკლუზიურ სწავლებას ექვემდებარებიან ის ბავშვებიც, რომლებიც გარკვეული მიზეზების გამო რაიმე ემოციის ქვეშ იმყოფებიან. ასევე მოზარდები, რომლებიც ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების, ანდა სხვა მიზეზების გამო სასწავლო პროცესს საგრძნობლად ჩამორჩნენ. განათლების სამინისტორს დაქვემდებარებაში იმყოფება მულტიდისციპლინარული გუნდი, რომლის მოვალეობაც არის ამ ბავშვების საჭიროებიების მიხედვით მოახდინოს იდენტიფიკაცია და შეძლებისდაგვარად მათ დახმარება გაუწიოს.
2008-2009 წლებიდან კანონდმებლობაში შესული ცვლილებების მიხედვით ყველა სკოლა ვალდებულია მიიღოს სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ბავშვი, თუმცა დღემდე პრობლემად რჩება ამ ბავშვებისათვის განკუთვნილი გარემო. ეტლისთვის განკუთვნილი პანდუსები თბილისის დაახლოებით 10 სკოლაშია დამონდაჟებული. შესაბამისად, სხვა სკოლებში ამ ბავშვების მიღება ვერ ხერხდება, რადგან მათი გადაადგილება იზღუდება.
ამ რეფორმასთან დაკავშირებით, სკოლის მასწავლებლებს დაურიგდათ სპეციალური ლიტერატურა, სადაც მითითებულია, თუ რა ხერხების გამოყენებით უნდა იმუშავოს მასწავლებელმა სსსმ ბავშვებთან.
იმ შემთხვევაში, როდესაც მასწავლებელს კლასში ინკლუზიური სწავლების მოსწავლე ჰყავს, იგი აზუსტებს მოსწავლის ძლიერ და სუსტ მხარეებს და სპეციალისტის დასკვნის საფუძველზე უდგენს მას ინდივიდუალურ სასწავლო გეგმას. იმისთვის, რომ შესაძლებელი გახდეს სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლის სასწავლო პროცესში ჩართვა, მოსწავლის საჭიროებების გათვალისწინებით აუცილებელი ხდება ეროვნული სასწავლო-სასკოლო გეგმის ცვლილება (მოდიფიკაცია).
ბავშვებს, რომელმებიც განეკუთვნებიან ინკლუზიურ სწავლებას ერთმანეთისგან აბსოლუტურად განსხვავებული პრობლემები აქვთ. პედაგოგების თქმით, მიუხედავად მათი პრობლემებისა, ეს ბავშვები ისევე არიან ჩართულნი გაკვეთილის მიმდინარეობის პროცესში, როგორც მათი თანატოლები.
აუცილებელია მასწავლებელმა აკონტროლოს, რომ სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლისთვის შერჩეული აქტივობები, არ იყოს გაკვეთილის კონტექსტიდან და საგაკვეთილო თემიდან ამოვარდნილი.
”მასწავლებლის მიზანია, მეორე კლასის მოსწავლეს განუვითაროს ნაცნობ თემატიკაზე შექმნილი მცირე ზომის ტექსტების გაგებისა და გადმოცემის უნარი, ხოლო საგაკვეთილო თემაა იაკობ გოგებაშვილის “უსუნო ყვავილი”. მასწავლებელმა თავის მოსწავლეებს ამ დავალების თხრობით გადმოცემა უნდა მოსთხოვს. გამართლებული იქნება, თუკი მასწავლებელი სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ბავშვს მისთვის ნაცნობი ყვავილების ჩამოთვლას დაავალებს. ამ მიდგომის გამოყენებისას, მნიშვნელოვნია, რომ მასწავლებელმა ყოველი აქტივობა სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლის შესაძლებლობების და დასახული მიზნების გათვალისწინებით განსაზღვროს და მიჰყვეს მთავარ პრინციპს: უზრუნველყოს ყველა თავისი მოსწავლის თანაბარი ჩართულობა საგაკვეთილო პროცესში” - განმარტავს 151-ე სკოლის ინკლუზიური სწავლების პედაგოგი.
ხშირია შემთხვევები, როდესაც მოსწავლის მშობელი ბავშვის გონებრივ პრობლემას მალავს, ამიტომ მასწავლებლებს მათთან მუშაობა ურთულდებათ. იმის დასადგენად, თუ რა პრობლემა გააჩნია ამა თუ იმ ბავშვს, ფსიქოლოგებს უწევთ სპეციალური ღონისძიებების გატარება.
ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ თბილისის რამდენიმე სკოლაში ბავშვთა ფსიქოლოგები კითხულობენ გაკვეთილებს ტოლერანტობის შესახებ. ბავშვები სწავლობენ, რომ მიუხედავად კანის ფერის, რელიგიური, ეთნიკური წარმომავლობის და შესაძლებლობებისა, ყველანი თანაბარნი არიან.
”მსგავსმა გაკვეთილებმა შედეგი უკვე გამოიღო, რაც ბავშვებს შორის დამოკიდებულებითაც დასტურდება”, - ამბობს ფსიქოლოგი შორენა მუმლაძე.
ამ ეტაპზე განათლების სამინისტროში ინკლუზიური განათლების მოდელის შემუშავება ხდება, რომელიც ინკლუზიური სწავლების ზოგად წესებს განსაზღვრავს. ”ეროვნული მოდელი გადაწყვტს შეფასების კრიტერიუმებს და სკოლის მოსწავლეთათვის განკუთვნილი ვაუჩერის საკითხებს (უნდა განისაზღვროს ვაუჩერის ოდენობა სსსმ ბავშვებისთვის)”, - აღნიშნავს ორგანიზაცია ”პირველი ნაბიჯის” წარმომადგენელი დიორგი დემეტრაშვილი.
განათლების სამინისტროს ეგიდით ხდება ინკლუზიური სწავლების დანერგვა საქართველოს რეგიონებში. თითოეულ რეგიონში მასწავლებლებს უტარდებათ სპეციალური ტრენინგები.თბილისის იმ ათ სკოლაში კი, სადაც ინკლუზიური სწავლება უკვე დანერგილია სპეციალური სამსახური მუშაობს, რომელიც განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვების ტრანსპორტირებას უზრუნველყოფს.
No comments:
Post a Comment